فروشگاه فایلهای دیجیتال | ارائه کننده محصولات تخصصی
نمودار ایشیکاوا، که به عنوان نمودار استخوان ماهی یا نمودار علت و معلول نیز شناخته می‌شود، یک ابزار بصری مفید برای حل مشکلات و بهبود کیفیت است. این ابزار توسط دکتر کاورو ایشیکاوا، متخصص مشهور در کنترل کیفیت و استاد دانشگاه توکیو، در دهه 1960 اختراع شد.
تصور کنید این نمودار شبیه به اسکلت ماهی است؛ جایی که مشکل یا اثر به عنوان “سر” ماهی نشان داده می‌شود و علل به عنوان “استخوان‌ها” نمایش داده می‌شوند. نمودار ایشیکاوا به ما اجازه می‌دهد تا علل مختلفی که در یک مشکل یا اثر خاص تأثیر دارند را شناسایی و دسته‌بندی کنیم. این نمودار رویکردی ساختاریافته برای تجزیه و تحلیل جامع عوامل مختلفی که ممکن است بر یک نتیجه خاص تأثیر بگذارند، ارائه می‌دهد.
دکتر ایشیکاوا این ابزار را در حین کار برای بهبود کنترل کیفیت در کارخانه کشتی‌سازی کاوازاکی توسعه داد. او معتقد بود که بسیاری از مشکلات به چندین علت برمی‌گردند و درک این علل به راه‌حل‌های مؤثر منجر خواهد شد. بنابراین، نمودار استخوان ماهی به‌عنوان ابزاری برای طوفان فکری و تشویق به جلسات حل مشکل مشارکتی ایجاد شد.
مزایا و کاربردهای نمودارهای ایشیکاوا
نمودارهای ایشیکاوا چندین مزیت و کاربرد ارائه می‌دهند:
- تحلیل مشکل: به شناسایی و تجزیه و تحلیل علل احتمالی مشکل کمک می‌کنند، که به تیم‌ها امکان می‌دهد وضعیت را درک کرده و بر ریشه‌های اصلی تمرکز کنند.
- شناسایی ریشه مشکل: با دسته‌بندی علل به 6M، تیم‌ها می‌توانند به صورت سیستماتیک عوامل احتمالی را بررسی کرده و علل اصلی مشکلات را شناسایی کنند.
- همکاری تیمی: نمودارهای ایشیکاوا حل مشکلات به صورت مشارکتی را تشویق می‌کنند و با تسهیل ورود ذینفعان، فهم مشترکی را ترویج می‌دهند.
- نمایش بصری: این نمودار شبیه به استخوان ماهی اطلاعات پیچیده را ساده می‌کند و به درک و ارتباط کمک می‌کند.
- پیشگیری از مشکل: نمودارهای ایشیکاوا به شناسایی علل احتمالی مشکلات به صورت پیشگیرانه کمک کرده و به سازمان‌ها امکان اتخاذ اقدامات پیشگیرانه را می‌دهند.
- بهبود فرآیند: این نمودارها به شناسایی علل ناکارآمدی یا نقص‌ها کمک می‌کنند و بهبودهای هدفمند و بهینه‌سازی فرآیندها را تسهیل می‌کنند.
- ابزار تصمیم‌گیری: نمودارهای ایشیکاوا به ارزیابی تأثیر گزینه‌های مختلف کمک کرده و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تری را تسهیل می‌کنند.
به طور کلی، نمودارهای ایشیکاوا رویکردی ساختارمند و بصری برای حل مشکلات، تحلیل ریشه‌ای و بهبود فرآیندها ارائه می‌دهند که باعث ارتقای همکاری و دستیابی به راه‌حل‌های مؤثر می‌شوند.
نحوه ساخت نمودار ایشیکاوا
- مشکل یا اثر را شناسایی کنید: با تعریف دقیق مشکل یا اثری که می‌خواهید تحلیل کنید شروع کنید. این باید یک مسئله خاص باشد که درصدد رفع آن هستید. تأثیر آن بر مردم و تجربه‌ها، احساسات یا رفاه آن‌ها را در نظر بگیرید.
- ستون فقرات را ترسیم کنید: یک خط افقی در وسط کاغذ یا تخته سفید بکشید. این خط نمایانگر مشکل یا اثر اصلی است. عبارت مشکل را در انتهای راست خط بنویسید.
- دسته‌های اصلی را شناسایی کنید: عوامل یا دسته‌های اصلی که می‌توانند به مشکل یا اثر کمک کنند را شناسایی کنید. این دسته‌ها می‌توانند شامل افراد، فرآیندها، مواد، ماشین‌آلات، اندازه‌گیری‌ها و محیط باشند.
- زیرمجموعه‌ها را اضافه کنید: برای هر دسته اصلی، زیرمجموعه‌هایی به عنوان علل احتمالی مرتبط با دسته‌های اصلی شناسایی و ترسیم کنید.
- علل احتمالی را شناسایی کنید: طوفان فکری کنید و تمامی علل احتمالی در هر زیرمجموعه را لیست کنید. شرکت اعضای تیم یا ذینفعانی که دانش یا تجربه مرتبط با مشکل دارند را تشویق کنید.
- تحلیل و پالایش کنید: روابط علت و معلولی بین شاخه‌ها را شناسایی و آن‌ها را پالایش کنید.
- اولویت‌بندی علل: بر اساس احتمال یا تأثیر، علل را اولویت‌بندی کنید.
- اقدام کنید: بر اساس علل شناسایی‌شده، برنامه‌های عملی را برای رفع ریشه‌های مشکل تدوین کنید.
معرفی قالب Excel برای نمودار Fishbone
برای تسهیل فرآیند رسم نمودار Fishbone، ما یک قالب اکسل جامع و حرفه‌ای با عنوان اکسل نمودار استخوان ماهی (Fishbone Diagram) طراحی کرده‌ایم که به شما امکان می‌دهد تحلیل ریشه‌ای مشکلات خود را به سرعت و به سادگی انجام دهید. این قالب آماده استفاده است و نیازی به نصب یا کدنویسی ندارد. با استفاده از این قالب، شما می‌توانید تمامی علل مربوط به مشکلات را دسته‌بندی و تحلیل کرده و نتایج را به صورت کاملاً تصویری و قابل چاپ دریافت کنید.
ویژگی‌های قالب Excel نمودار Fishbone:
- ایجاد تحلیل ریشه‌ای مشکلات: این قالب به شما اجازه می‌دهد که تا ۱۰ علت اصلی و ۳ علت غیرمستقیم را در ۶ دسته مختلف، مانند افراد، ماشین‌آلات، مواد و محیط، وارد کنید.
- استفاده آسان: این قالب به گونه‌ای طراحی شده که کاربرپسند بوده و بدون نیاز به VBA یا ماکرو به راحتی قابل استفاده است.
- دو نوع نمودار: شما می‌توانید از دو نوع نمودار استفاده کنید؛ نمودار پایه که فقط علل اصلی را نشان می‌دهد و نمودار گسترده که علاوه بر علل اصلی، علل غیرمستقیم را نیز نمایش می‌دهد.
- قابل چاپ: هر دو نوع نمودار کاملاً قابل چاپ هستند و می‌توانند برای ارائه‌ها یا گزارش‌ها مورد استفاده قرار گیرند.
- بدون نیاز به نصب: این قالب بدون نیاز به نصب برنامه‌های جانبی، بر روی سیستم‌های مک و ویندوز قابل استفاده است.
چرا باید این قالب اکسل را خریداری کنید؟
اگر به دنبال ابزاری کارآمد برای تحلیل ریشه‌ای مشکلات خود هستید، این قالب اکسل راه‌حل مناسبی برای شماست. با این محصول می‌توانید در جلسات کاری، به سرعت به تحلیل علل مشکلات پرداخته و با کمک تیم خود به راه‌حل‌های عملی دست پیدا کنید. همچنین، این قالب به شما امکان می‌دهد که نتایج تحلیل خود را به صورت تصویری و دسته‌بندی شده، به شکلی کاملاً حرفه‌ای ارائه دهید.
نمونه های کمیل شده از نمودار استخوان ماهی (Fishbone Diagram)
